Een actueel en kwalitatief goed curriculum waarbinnen basisvaardigheden naar een hoger niveau worden getild
Op deze pagina staat de monitoringsmatrix voor Een actueel en kwalitatief goed curriculum waarbinnen basisvaardigheden naar een hoger niveau worden getild'. Dit is één van de subthema's van de beleidsprioriteit 'Een sterke basis en hoge kwaliteit' uit de begroting voor 2026 van OCW.
Nederland staat voor grote uitdagingen, daardoor zijn onze strategische autonomie en ons concurrentievermogen van groot belang. Tegelijkertijd staan de overheidsfinanciën onder druk, waardoor bezuinigingen onontkoombaar zijn. Binnen deze kaders wordt gewerkt aan onderwijs en wetenschap van hoge kwaliteit, met als doel een weerbare samenleving met voldoende en kwalitatief hoogwaardig menselijk kapitaal. Onderwijs is de sleutel om de productiviteit, en daarmee onze welvaart, aan te jagen. Leerlingen en studenten dienen de basisvaardigheden taal, lezen, rekenen-wiskunde, digitale geletterdheid en burgerschap beter te gaan beheersen. Mensen zijn weerbaarder wanneer zij goed kunnen lezen en schrijven, informatie kritisch kunnen verwerken en zelfstandig een afgewogen mening kunnen vormen. Daarnaast is het doel om de maatschappelijke impact van kennis uit onderzoek te vergroten.
|
Sub-thema
|
Een actueel en kwalitatief goed curriculum waarbinnen basisvaardigheden naar een hoger niveau worden getild
Te veel leerlingen en studenten beheersen het lezen, schrijven en rekenen onvoldoende. We brengen daarom de basis weer op orde, zodat de kwaliteit van ons onderwijs verbetert. Het doel is dat leerlingen en mbo-studenten de basisvaardigheden taal, rekenen, burgerschap en digitale geletterdheid beter gaan beheersen, zodat ze goed kunnen functioneren in de maatschappij en het beroep en indien gewenst soepel door kunnen stromen naar vervolgonderwijs. |
| Beleidsmaatregelen |
Funderend onderwijs:
- Subsidie verbetering basisvaardigheden: Scholen krijgen geld om evidence-informed te werken aan verbetering van de basisvaardigheden. Scholen met het oordeel onvoldoende of zeer zwak (prioriteitsscholen) krijgen in ieder geval subsidie en zij krijgen één-op-één begeleiding van een onderwijscoördinator. Voor de andere scholen zijn er o.a. startbijeenkomsten en begeleide leernetwerken. Vanaf 2027 worden deze middelen verstrekt aan alle scholen in de vorm van gerichte bekostiging.
- Duidelijke opdracht aan het onderwijs: Implementatie vernieuwde kerndoelen en curriculum. Scholen krijgen via de bekostiging geld voor de professionalisering van onderwijspersoneel dat ingezet kan worden op de basisvaardigheden en het vernieuwde curriculum. De lerarenopleidingen hebben hierin een rol voor de studenten aan de opleiding en voor de startende en zittende leraren.
- Gebruik van effectieve aanpakken: Onderwijsprofessionals krijgen via het NRO toegang tot hoogwaardige en betrouwbare kennis. We maken evidence-informed onderwijs de norm voor alle scholen door een aanpassing van de deugdelijkheidseisen voor het funderend onderwijs.
- Actuele, betaalbare en goede leermiddelen: Met de kwaliteitsalliantie zorgen we voor meer transparantie over de kwaliteit en prijs van leermiddelen. We ontwikkelen een kwaliteitskader en doen onderzoek naar de ontwikkeling van prijzen.
- Inrichting doorstroomtoets: Werken aan kwalitatief goede toetsen die de ontwikkeling van leerlingen adequaat in beeld brengen. Herbezinning functie, vorm en inrichting doorstroomtoets.
- Programma Ontwikkeling Jonge Kind: Versterken van de aandacht voor het Jonge Kind.
Mbo
- Meer begeleiding en ondersteuning voor startende mbo-studenten: Veel startende mbo-studenten hebben momenteel nog extra ondersteuning nodig op taal en rekenen. Hiervoor is de komende studiejaren 2025/2026 en 2026/2027 in totaal 47,2 miljoen euro vrijgemaakt binnen de OCW-begroting. Hiermee kunnen mbo-instellingen investeren in extra begeleiding, bijvoorbeeld door de inzet van extra (onderwijs)personeel.
- Taal: Er komen nieuwe taaleisen die beter aansluiten bij de verschillende groepen mbo-studenten en praktijksituaties. Ook geven de nieuwe taaleisen docenten meer richting bij de vormgeving van hun lesprogramma’s. Aansluitend komt er een beter passende examinering. In 2025 wordt getoetst of de nieuwe taaleisen bruikbaar zijn in de praktijk waarna begin 2026 een besluit wordt genomen. Ook loopt de verkenning naar een nieuw examen voor Nederlands door in 2026 (deze is gestart in 2025).
- Rekenen: Na invoering van de nieuwe rekeneisen in augustus 2022 zal in 2026 verder ingezet worden op kennisdeling en passende begeleiding voor studenten met rekenproblemen.
- Burgerschap: De streefdatum voor de inwerkingtreding van het wetsvoorstel Uitwerking burgerschapsopdracht WEB is 1 augustus 2026. Het Examen- en kwalificatiebesluit WEB wordt aangepast n.a.v. de nieuwe kwalificatie-eisen en de invoering van het nieuwe instellingsexamen burgerschap, ook hier is de streefdatum voor inwerkingtreding 1 augustus 2026. Voor scholen komt er in het najaar van 2025 een handreiking over hoe nieuwe regelgeving te vertalen naar goede onderwijsprogramma’s.
- Docenten basisvaardigheden: Er worden wettelijk aanvullende eisen gesteld aan docenten basisvaardigheden. Hiervoor worden er aanvullende opleidingstrajecten voor deze docenten ontwikkeld. Het wetsvoorstel dat dit regelt zal naar verwachting per 1 augustus 2027 in werking treden.
- Meer zicht en grip: Om een landelijk stelselbeeld voor het mbo te verkrijgen voert de IvhO peilingsonderzoeken uit voor reken- en leesvaardigheid van mbo-studenten. De afname van deze onderzoeken vinden respectievelijk plaats in het najaar van 2025 en 2026. Ook voor burgerschap wordt er een peilingsonderzoek ontwikkelt.
|
|
Financiële middelen
|
Funderend onderwijs
- Subsidie verbetering basisvaardigheden: In 2026 is voor de subsidie verbetering basisvaardigheden € 164,3 miljoen op artikel 1 (po) en € 87,3 miljoen op artikel 3 (vo) beschikbaar.
- Duidelijke opdracht aan het onderwijs:€ 8,5 miljoen is in 2026 beschikbaar voor de implementatie van vernieuwde kerndoelen en curriculum op artikel 3 (vo).
In het onderwijsakkoord van april 2022 zijn hier reeds middelen voor vrijgemaakt. Hierbij is structureel € 118,0 miljoen toegevoegd aan de bekostiging van scholen in het funderend onderwijs voor de professionalisering van onderwijspersoneel. Deze middelen staan in de OCW-begroting onder de regels bekostiging po-instellingen en bekostiging vo-instellingen.
- Gebruik van effectieve aanpakken:
- € 2,0 miljoen is in 2026 beschikbaar op artikel 3 (vo).
- € 2,4 miljoen is in 2026 beschikbaar op artikel 3 (vo).
- Actuele, betaalbare en goede leermiddelen: € 2,5 miljoen is in 2026 beschikbaar op artikel 3 (vo).
- Inrichting doorstroomtoets:
- € 11,0 miljoen is in 2026 beschikbaar op artikel 1 (po) en artikel 3 (vo) voor het subsidiëren van de doorstroomtoets in het huidige stelsel.
- € 0,7 miljoen is in 2026 beschikbaar op de regel ‘SLOA: onderwijs ondersteunende instellingen’ op artikel 3 (vo).
- € 0,2 miljoen is in 2026 beschikbaar op de regel College voor Toetsen en Examens (CvTE) op artikel 3 (vo).
- Programma Ontwikkeling Jonge Kind: Voor het jaar 2026 is € 31,0 miljoen overgeboekt naar BZK als onderdeel van het bredere Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid (NPLV).
Mbo
- Onderwijskwaliteit MBO
- Kwaliteitsafspraken: Regeling kwaliteitsafspraken 2024 – 2027: € 372,8 miljoen voor investeringsbudget (vrije deel);
- Aanpak basisvaardigheden mbo: € 2 miljoen euro per jaar vanuit CA-middelen.
- Taal en Rekenen
- Dit is onderdeel van de wettelijke taak waarvoor scholen bekostiging krijgen. De bekostiging voor het jaar 2026 is circa € 4,6 miljard. Hiervan is voor de studiejaren 2025/2026 en 2026/2027 in totaal € 47,2 miljoen toegevoegd aan de lumpsumbekostiging voor mbo-instellingen; De extra middelen helpen mbo-instellingen om taal- en rekenachterstanden weg te werken. Instellingen wordt gevraagd om zich hierover te verantwoorden in het bestuursverslag van hun jaarrekening.
- Docenten basisvaardigheden
- Professionalisering docenten basisvaardigheden: hiervoor is € 30 miljoen per jaar toegevoegd aan de lumpsumbekostiging voor mbo-instellingen;
- Basisvaardigheden voor volwassenen: € 8,2 miljoen en € 5,0 miljoen voor gemeenten
- Educatie: € 80,1 miljoen.
|
|
Beleidsartikel
|
|
|
Beleidsindicatoren
|
Funderend onderwijs
Mbo
|
|
Onderzoek en monitoring
|
Funderend onderwijs
Mbo
- Peilingsonderzoek taal
- Peilingsonderzoek rekenen
- Ontwikkeling Peilingsonderzoek burgerschap
- Rapport rekenproblemen mbo
- Rekenproblemen mbo
- Professionele achtergrond van mbo-docenten basisvaardigheden en burgerschap
- Rapport Uniforme Opleidingseisen mbo-docenten basisvaardigheden
- Uniforme Opleidingseisen mbo-docenten
- Adviesrapport Expertgroep Nieuwe taal-eisen in het MBO
- Adviesrapport Expertgroep Nieuwe taal-eisen in het mbo
- Onderzoeksrapport Kansrijke taalinterventies in het mbo
- Rapport Burgerschapsonderwijs in een veranderende samenleving
- Burgerschapsonderwijs in een veranderende samenleving
- Evaluatie van de subsidie Nieuwe digitale generieke rekenexamens (moet nog plaatsvinden)
- Onderzoek naar de positie van het Engels in het mbo (vindt nog plaats)
- Onderzoek taalinterventies verbinden aan beroep (loopt)
- Monitoring en evaluatie pilot MBO Card met budget
|
|
Kamerbrieven
|
Funderend onderwijs
Mbo
- Kaderbrief aanpak basisvaardigheden mbo, 3 juli 2023
- Kamerbrief Versterking burgerschapsonderwijs - Actielijn 1 van de aanpak basisvaardigheden middelbaar beroepsonderwijs, 3 juli 2023
- Kamerbrief Voortgang aanpak basisvaardigheden mbo, 4 april 2024
- Kamerbrief 2e voortgangsbrief aanpak basisvaardigheden mbo, 19 mei 2025
|
Monitoringsmatrix per subthema
Voor de beleidsprioriteiten van OCW is voor elk sub-thema een monitoringsmatrix beschikbaar met informatie over de beleidsprioriteit waarbij het sub-thema hoort, belangrijke maatregelen die er onder vallen, de financiële middelen en beleidsindicatoren die bij de maatregelen horen, (SEA-)onderzoeken en bijbehorende kamerbrieven. De monitoringsmatrix wordt opgesteld voor de begroting en bij de verantwoording bijgewerkt op basis van de resultaten over het begrotingsjaar.
Met name vanwege de integraliteit van de OCW-beleidsterreinen is er geen 1-op-1-relatie te maken tussen alle sub-thema’s, maatregelen en financiële middelen. De monitoringsmatrix zorgt er wel voor dat de koppeling tussen beleidsprioriteiten, sub-thema’s, maatregelen, financiële middelen en beleidsindicatoren inzichtelijker is.
