Actuele lerarentekorten in het primair onderwijs
Bij de vraag hoeveel leraren er in de komende jaren nodig zijn speelt het aantal leerlingen de belangrijkste rol. Maar er zijn een aantal factoren die ook een rol spelen zoals de sector waarin een leraar werkt.
De afgelopen jaren waren er wel ramingen voor toekomstige (extra) tekorten bekend maar was er geen zicht op hoe hoog de actuele tekorten aan leraren in het primair onderwijs zijn. Een registratie van de tekorten is echter complex: inzicht in het actuele tekort is alleen mogelijk door scholen te vragen om de tekorten te registreren en vraagt om heldere definities om verschil in interpretatie te voorkomen.
Registratie openstaande vacatures en verborgen tekorten
Na een eerste verkenning in 2020 in vier grote steden, is deze uitvraag op 1 oktober 2021 in samenwerking met de PO-Raad uitgerold over heel Nederland via internetenquêtes. Er is gevraagd naar tekorten aan leraren met peildatum 1 oktober. Daarbij is gevraagd naar twee soorten tekorten: openstaande vacatures en verborgen tekorten. Onder verborgen vacatures wordt verstaan plekken die weliswaar bezet zijn maar niet op de manier die de eerste keuze van de school zou zijn.
Conclusie
Het niet zo dat in een gebied met hogere tekorten alle scholen gelijk getroffen worden; ook in een gebied met relatief lage tekorten geldt dat niet voor alle scholen. Met de grote hoeveelheid verzameld materiaal zijn statistische analyses gedaan met welke kenmerken de tekorten samenhangen. Belangrijk hierbij is voor ogen te houden dat de statistische analyse alleen een samenhang aanduiden, en niet een oorzakelijk verband.
- Het belangrijkste element dat uit de analyses komt is de regio waar de school gevestigd is. Sowieso zijn er in de G5 hogere tekorten dan in de rest van het land (waarbij Utrecht een tussenpositie inneemt), maar ook in de rest van Nederland zijn er duidelijke verschillen tissen regio’s te zien.
- Een tweede belangrijk element is de schoolweging, oftewel de mate van complexiteit van de leerlingenpopulatie van een school . Een hogere schoolweging hangt samen met hogere tekorten. Hiermee zeggen we niet dat een school met hogere schoolweging altijd hogere tekorten heeft, maar de kans is zeker groter. Overigens is er wel een uitzondering hierop: in de G5 hebben de vestigingen met een zeer hoge schoolweging een iets lager tekort op de reguliere vacatures vestigingen met hoge schoolweging.
- In de G5 is met de gegevens over de afgelopen twee jaar gevonden dat grotere vestigingen naar verwachting een lager tekort hebben dan kleinere. Verder zijn in heel Nederland ook verbanden gevonden met de hoogte van het ziekteverzuim en de hoeveelheid tijdelijke en kleine contracten voor leraren. Bij deze factoren is bij uitstek de vraag gerechtvaardigd of dit veroorzakers of juist gevolgen van een lerarentekort zijn.