Ga direct naar inhoud

Consistente sturing en duidelijkheid in rollen en bekostiging in het funderend onderwijs

Op deze pagina staat de monitoringsmatrix voor 'Consistente sturing en duidelijkheid in rollen en bekostiging in het funderend onderwijs'. Dit is één van de subthema's van de beleidsprioriteit 'Een sterke basis en hoge kwaliteit' uit de begroting voor 2026 van OCW.

Nederland staat voor grote uitdagingen, daardoor zijn onze strategische autonomie en ons concurrentievermogen van groot belang. Tegelijkertijd staan de overheidsfinanciën onder druk, waardoor bezuinigingen onontkoombaar zijn. Binnen deze kaders wordt gewerkt aan onderwijs en wetenschap van hoge kwaliteit, met als doel een weerbare samenleving met voldoende en kwalitatief hoogwaardig menselijk kapitaal. Onderwijs is de sleutel om de productiviteit, en daarmee onze welvaart, aan te jagen. Leerlingen en studenten dienen de basisvaardigheden taal, lezen, rekenen-wiskunde, digitale geletterdheid en burgerschap beter te gaan beheersen. Mensen zijn weerbaarder wanneer zij goed kunnen lezen en schrijven, informatie kritisch kunnen verwerken en zelfstandig een afgewogen mening kunnen vormen. Daarnaast is het doel om de maatschappelijke impact van kennis uit onderzoek te vergroten.

Sub-thema

Consistente sturing en duidelijkheid in rollen en bekostiging in het funderend onderwijs

In de politiek en in het onderwijs is er meer behoefte aan transparantie, zekerheid door middel van structurele bekostiging voor structurele taken en grip op de besteding. Dat is nodig voor meer onderling vertrouwen tussen de verschillende actoren in het onderwijs en stelt scholen beter in gelegenheid om langjarig beleid te voeren. We werken daarom aan meer transparantie over de besteding van bekostiging voor de buitenwereld (samenleving/politiek) en de binnenwereld (schoolleiders/ medezeggenschap).

Beleid
  1. Structurele taken structureel bekostigen: De middelen voor basisvaardigheden komen vanaf 1 januari 2027 beschikbaar via gerichte bekostiging. De middelen voor programma’s School en omgeving, schoolmaaltijden en brugfunctionaris komen vanaf 2029 structureel beschikbaar via de aanvullende bekostiging.
  2. Bestedingsnormen: Er komt een norm voor de hoeveelheid middelen voor het primaire proces (deze landen in de klas) en een maximale norm voor overhead. Deze maatregel is nodig om het vertrouwen van leraren – en de politiek – in een verantwoorde besteding van de bekostiging te borgen.
  3. Omvormen kleinescholentoeslag: De kleinescholentoeslag zal worden omgezet in een dunbevolktheidstoeslag. Voor een toegankelijk onderwijsaanbod en daarmee ook het behoud van de leefbaarheid in kleine kernen is het van belang dat er scholen in dunbevolkte gebieden kunnen (blijven) bestaan. De middelen worden daarom herschikt.
  4. Wetsvoorstel Versterken Inspraak Leraren en Schoolleiders: Met dit wetsvoorstel wordt de rol van leraren en schoolleider bij onderwijskundige besluiten binnen de school, en op nationaal niveau, beter geborgd. Dit is nodig omdat leraren en schoolleiders het beste zicht hebben op wat er op school nodig is, en wat er in de praktijk werkt, waardoor juist zij een stevige stem moeten hebben in pedagogische-didactische besluiten.
  5. Wetsvoorstel Eisen Stellen aan Bestuurders: Besturen en intern toezicht van schoolorganisaties en samenwerkingsverbanden spelen een cruciale rol in het waarborgen van onderwijskwaliteit en doelmatige besteding van middelen binnen het funderend onderwijs. Ondanks hun grote verantwoordelijkheid bestaan er momenteel geen wettelijke professionaliseringseisen voor deze functies. Het voorgestelde wetsvoorstel beoogt hier verandering in te brengen door bevoegde gezagen te verplichten te investeren in de professionaliteit, rolinvulling en integriteit van besturen en intern toezicht. Internetconsultatie staat gepland in het najaar 2025.

Financiële middelen
  1. Structurele taken structureel bekostigen: De middelen voor basisvaardigheden komen vanaf 1 januari 2027 beschikbaar via gerichte bekostiging. De middelen voor de programma’s School en omgeving, schoolmaaltijden en brugfunctionaris komen structureel beschikbaar via de aanvullende bekostiging vanaf 1 januari 2029. Deze staan nu als volgt op de begroting: 
  • Subsidieregeling Basisvaardigheden: € 251,6 miljoen is in totaal beschikbaar in 2026 op artikel 1 (po) en 3 (vo). 
  • Subsidieregeling Brugfunctionaris: € 53,4 miljoen is in totaal beschikbaar in 2026 op artikel 1 (po) en artikel 3 (vo).
  • Subsidieregeling School en Omgeving: € 278,5 miljoen is in totaal beschikbaar in 2026 op artikel 1 (po) en 3 (vo). 
  • Programma Schoolmaaltijden: € 134,3 miljoen is in totaal beschikbaar in 2026 op artikel 1 (po) en 3 (vo).

Beleidsartikel

Beleidsindicatoren

 Geen beleidsindicatoren beschikbaar

Onderzoek en monitoring

Kamerbrieven

Monitoringsmatrix per subthema

Voor de beleidsprioriteiten van OCW is voor elk sub-thema een monitoringsmatrix beschikbaar met informatie over de beleidsprioriteit waarbij het sub-thema hoort, belangrijke maatregelen die er onder vallen, de financiële middelen en beleidsindicatoren die bij de maatregelen horen, (SEA-)onderzoeken en bijbehorende kamerbrieven. De monitoringsmatrix wordt opgesteld voor de begroting en bij de verantwoording bijgewerkt op basis van de resultaten over het begrotingsjaar. 

Met name vanwege de integraliteit van de OCW-beleidsterreinen is er geen 1-op-1-relatie te maken tussen alle sub-thema’s, maatregelen en financiële middelen. De monitoringsmatrix zorgt er wel voor dat de koppeling tussen beleidsprioriteiten, sub-thema’s, maatregelen, financiële middelen en beleidsindicatoren inzichtelijker is.