Effecten coronapandemie op schooladviezen

In schooljaar 2020-2021 zijn de schooladviezen ondanks de tijdelijke schoolsluitingen vergelijkbaar met de jaren vóór de coronapandemie. Het oorspronkelijke schooladvies is dit schooljaar zelfs iets hoger dan in de jaren vóór de coronapandemie, mogelijk doordat veel scholen de oproep tot kansrijk adviseren hebben opgevolgd. Door het wegvallen van de eindtoets zijn de gemiddelde definitieve adviezen in het schooljaar 2019-2020 lager dan voorgaande jaren. Dit komt door het wegvallen van de mogelijkheid op bijstelling van het schooladvies: bij een hoger eindtoetsadvies dient een leerkracht het oorspronkelijke schooladvies te heroverwegen en eventueel naar boven bij te stellen.

Deze grafiek laat zien hoeveel procent van de schooladviezen de afgelopen schooljaren moest worden heroverwogen. In het schooljaar 2020-2021 is dit aandeel iets gezakt, mogelijk doordat wegens het kansrijk adviseren al meer leerlingen een passend voorlopig schooladvies hadden ontvangen. In schooljaar 2018-2019 is het aandeel heroverwegingen sterk gestegen. Dat is een automatisch gevolg van het beleid dat eindtoetsen vanaf dat schooljaar alleen nog rapporteren in vijf brede toetsadviezen en het enkelvoudige toetsadvies vwo. Door deze nieuwe indeling stijgt het aandeel heroverwegingen.

Het aandeel van de heroverwegingen dat leidt tot een bijstelling is het afgelopen schooljaar ligt gestegen. Dat is positief, aangezien meer leerlingen zo  vervolgonderwijs dat aansluit bij hun potentie kunnen volgen.

Bij leerlingen in minder stedelijke gebieden ligt het aandeel heroverwegingen hoger dan bij  leerlingen in sterk stedelijke gebieden. Voor bijstellingen is het beeld omgekeerd, leerlingen in sterk stedelijke gebieden krijgen vaker een bijgesteld advies. Met name leerlingen in zeer sterk stedelijke gebieden ontvangen vaker een bijstelling zoals is te zien in bovenstaand figuur.

Leerlingen met een achterstand (lagere sociaal economische status) hebben relatief meer dan 2 maal zo vaak recht op een heroverweging dan leerlingen met een voorsprong. Naarmate leerlingen meer achterstand hebben, worden ze vaker onderschat bij het schooladvies.

Het is echter niet zo dat de adviezen ook vaker worden bijgesteld naarmate leerlingen meer achterstand hebben. Uitgezonderd de groep met (de grootste) achterstand, worden de adviezen zelfs relatief vaker bijgesteld naarmate leerlingen meer voorsprong hebben zoals is te zien in bovenstaand figuur. Doordat leerlingen met achterstand vaker recht hebben op een heroverweging, wordt het schooladvies van leerlingen met achterstand in totaal vaker bijgesteld dan dat van leerlingen met voorsprong.

Meisjes hebben iets vaker recht op een heroverweging dan jongens. Zoals in bovenstaande figuur is te zien, kregen de afgelopen schooljaren meisjes ook iets vaker een bijstelling dan jongens.

In het schooljaar volgend op het wegvallen van de eindtoets zijn meer leerlingen op een hoger niveau en minder leerlingen op een lager niveau in het vo geplaatst dan hun schooladvies eind schooljaar 2019-2020 aangaf. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat vo-scholen er rekening mee hebben gehouden dat door het wegvallen van de eindtoets leerlingen over het algemeen lagere adviezen kregen. Dit zouden ze mogelijk hebben proberen te compenseren. Hoewel in schooljaar 2020-2021 meer leerlingen op een hoger niveau dan hun schooladvies in het vo zijn geplaats, zijn leerlingen gemiddeld genomen wel lager geplaatst dan in voorgaande schooljaren. Het negatieve effect van de lagere schooladviezen door het wegvallen van de eindtoets is dus niet volledig weggenomen door hogere plaatsing in het vo. Hierdoor hebben minder leerlingen een kans gekregen om op een hoger niveau te starten dan voorgaande schooljaren. In het huidige schooljaar, zijn er weer minder leerlingen boven hun advies geplaatst, vergelijkbaar met de schooljaren vóór de coronapandemie. Dit komt omdat het gemiddelde advies zich heeft hersteld naar het niveau vóór het de coronapandemie, mogelijk door kansrijk adviseren, waardoor ook de plaatsing percentages weer zijn genormaliseerd.