Doorstroom naar het vervolgonderwijs

Welke beweging is zichtbaar

In 2018/2019 is de directe doorstroom van havo-gedipomeerden naar het hoger onderwijs nagenoeg gelijk gebleven ten opzichte van het jaar ervoor. In 2017/2018 stroomde 75 procent van de havisten na het behalen van hun diploma direct door naar het hoger onderwijs. In 2017/2018 stroomde van de gediplomeerde vwo’ers  83 procent direct door naar het hoger onderwijs terwijl in 2018/2019 een lichte daling van een kleine twee procent is waargenomen. Deze cijfers zijn al jaren redelijk stabiel. Voor alle vier de leerwegen in het vmbo geldt dat de leerlingen vooral doorstromen naar het mbo, grotendeels zonder onderbreking. Van de bb-leerlingen stroomt ongeveer 86 procent door naar het mbo, van de kb-leerlingen ongeveer 92 procent, van de gl-leerlingen ongeveer 87 procent en van de tl-leerlingen ongeveer 80 procent. Voor gl en tl geldt dat de overige leerlingen vooral doorstromen naar de havo. Deze cijfers komen uit 2016-2017 en zijn sindsdien niet meer geüpdatet.
Eenmaal in het hoger onderwijs (cohort 2018/2019) stopt 15 procent en switcht 21 procent van de eerstejaarsstudenten in het hbo na één jaar met hun opleiding. In het wo liggen deze percentages op zeven procent stoppen en achttien procent switchen. De lichte stijging in het wo in de totale uitval en switch wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door de relatief kleine stijging van de uitval.
Voor cohort 2016/2017 stopte 12 procent en switchte 24 procent van de eerstejaarsstudenten in het hbo na één jaar met hun opleiding. In het wo liggen deze percentage op zes procent stoppen en 17 procent switchen. Over de afgelopen jaren is te zien dat het percentage studenten dat stopt al jaren relatief gelijk blijft. Het aantal ‘switchers’ neemt af. In totaal waren zowel in het hbo als in het wo iets minder studenten in het tweede jaar voor dezelfde opleiding aan dezelfde instelling ingeschreven dan bij het instroom-cohort van 2017-2018 het geval was. Dit gebeurt binnen het mbo veel minder vaak dan binnen het hoger onderwijs. Ongeveer 1 op de 8 studenten in het mbo switcht, waarbij mbo-ers op niveau 1 of 2 vaker switchen dan op een hoger niveau.

Welke acties worden ondernomen

Zoals hierboven is beschreven, verloopt voor het merendeel van de leerlingen de overstap van het vo naar het ho goed. Het percentage switch/uitval is met name in het hbo nog wel hoger dan in het wo. Daarom zijn veel activiteiten ook gericht op dit specifieke schakelpunt. Uit de startmeting van de monitor loopbaan en oriëntatiebegeleiding (LOB)⁵ en de tweede LOB Monitor die in juni 2020 gepubliceerd is, blijkt dat veel scholen al goed bezig zijn met LOB.
Het Expertisepunt LOB ondersteunt scholen en loopbaanbegeleiders in vo-mbo en hbo en de overgangen in lob beleid en kwaliteit door middel van informatie (website), instrumentarium, professionalisering en borging van lob. Een extra impuls is gegeven aan de doorstroom van vo en mbo naar hbo om de overgang te versoepelen en uitval en switch in hoger onderwijs te verminderen. Tevens is in november 2019 de portal Kies mbo gelanceerd t.b.v. studiekeuze-informatie (mbo-opleidingen, beroepen, arbeidsmarkt, studie in cijfers) voor aanstaande studenten (vo/mbo) en ouders én voor intermediairs. Daarnaast wordt bekeken hoe LOB beter inhet curriculum verankerd kan worden.
Ook zijn er activiteiten geweest op het gebied van de aansluiting havo-hbo zoals een onderzoek van de SLO, leernetwerken en experimenten met de havo binnen de pilot regelluwe scholen.  Uit het Experiment Regelluwe scholen⁶ blijkt dat  ervaringen op de deelnemende school in Goes zeer positief zijn. De vorm van vakhavo die deze school aanbiedt sluit aan bij de initiatieven van het platform-havo. Veel vo en ho-instellingen werken samen in netwerken om de doorstroom te verbeteren. Deze werkzaamheden worden in het komende jaar grotendeels gecontinueerd. Daarnaast loopt de integrale curriculum-herziening curriculum.nu waar nu voosstellen liggen om de doorlopende leerlijn po-vo-vervolgonderwijs te verbeteren. In de bestuurlijke agenda van de VO-raad en de VH en in de sectorakkoorden van de VH en VSNU is een soepele doorstroom ook een belangrijk thema. Ook de LOB kwaliteitsagenda die in 2018 door de VO-raad, LAKS, VvSL en NVS-NVL ondertekend is, beoogt een impuls te geven aan LOB, en daarmee een betere doorstroom. In het najaar van 2020 volgt een beleidsreactie n.a.v. de resultaten van de tweede LOB Monitor conform de toezegging aan de Tweede Kamer⁷.

^{5 AO Consult. Startmeting Monitor LOB, 2018.
6 Oberon, “Voortgangsrapportage Experiment Regelluwe Scholen”, 2018, https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2019/03/22/voortgangsrapportage-experiment-regelluwe-scholen-in-het-primair-en-voortgezet-onderwijs
7 Kamerstuk 2019/20, 31 524, nr. 455}